Kleszcze zalicza się do pajęczaków. Na świecie – jest aż 900 gatunków. Rozmieszczenie ich z kolei zależne jest przede wszystkim od warunków klimatycznych i położenia geograficznego. W efekcie – w różnych krajach, zależnie od temperatury czy wilgotności środowiska, dominować będą inne gatunki kleszczy. Co za tym idzie – ten sam gatunek w jednym kraju może przenosić chorobę, a już w innym – chłodniejszym klimacie – niekoniecznie. Najwięcej kleszczy notuje się więc w klimacie tropikalnym i subtropikalnym. W Polsce z kolei występuje 20 gatunków, z czego 3 mogą ugryźć Twojego psa. A kleszcze u psa to całkiem częsty problem, który należy monitorować.
Czytaj też: RELACJA Z PSEM – JAK JĄ BUDOWAĆ? 7 LEKCJI BUDOWANIA WSPÓLNEGO ŻYCIA
Kleszcze u psa – fizjologia
W Polsce występują głównie 3 gatunki kleszczy, które mogą zaatakować Twojego psa. Najbardziej znanym jest kleszcz pastwiskowy czy pospolity. Występuje on przede wszystkim w Europie (poza Skandynawią). Z kolei kleszcz łąkowy to okaz często występujący w Polsce. Kleszcz psi to Rhipicephalus sanguineus. Wszystkie powyższe odmiany są przedstawicielami twardych rodzajów.
Nie będziemy się jednak rozwodzić nad kolejnymi etapami życia kleszcza, a jedynie zaznaczymy trzy jego stadia – larwalne, nimfy i osobnika dorosłego. By przejść z jednej do kolejnej postaci potrzebna jest krew. Każde stadium potrzebuje więc swojego jednego żywiciela, by najeść się i przejść w kolejną fazę. Dlatego też, kleszcze nazywa się czasowymi pasożytami zewnętrznymi zwierząt.
Co ciekawe, w efekcie dość specyficznego cyklu życiowego i odżywiania się krwią wielu żywicieli kleszcze są poważnymi wektorami chorób. Mowa więc zarówno o wersjach wirusowych, jak i bakteryjnych. Tutaj już mamy więc do czynienia z poważnymi problemami. Choroby odkleszczowe często są bardzo trudne do wyleczenia…
Czytaj też: FIZJOTERAPEUTA DLA PSA: DLACZEGO TWÓJ PUPIL GO POTRZEBUJE?
Kleszcze u psa – choroby odkleszczowe
Okazuje się, że złapanie kleszcza grozi przede wszystkim możliwością zarażenia się chorobą odkleszczową. Wirusową, bakteryjną lub pierwotniaczą. Są to, jak już mówiliśmy, choroby zagrażające zdrowiu i życiu psów. Jednak nie każdy kleszcz przenosi chorobę, o czym trzeba pamiętać! Nie można jednak liczyć i ślepo zakładać, że taki scenariusz będzie miał miejsce właśnie w ramach Twojego psa. Statystyki podają, że to kleszcze są głównym wektorem w kontekście chorób zakaźnych. Mowa tutaj na przykład o boreliozie, czy anaplazmozie.
Równocześnie złapanie wielu kleszczy grozi anemią czy wychudzeniem. Psy w ciężkim stanie, które noszą na sobie nawet setki kleszczy – można spotkać przede wszystkim w krajach trzeciego świata.
Kiedy atakują kleszcze?
Jeśli chodzi o pojawienie się kleszczy w Polsce – to można określić jako sezonowe. Pierwsze osobniki zauważane są z reguły na początku wiosny, a więc tuż po pierwszych roztopach. Wówczas temperatura powietrza osiąga 7-12 stopni. I – mimo, że kleszcze pojawiają się przeważnie w okolicach lutego i marca – w ostatnich latach notujemy ich obecność także w styczniu, czy nawet w grudniu.
Wystarczy kilka cieplejszych dni, by pajęczaki się uaktywniły! Największy wysyp kleszczy jednak przypada na maj i czerwiec. Kolejny – wrzesień i październik, co z kolei wynika z ich cyklu życiowego.
Jeśli chodzi o miejsce ataku – kleszcze najczęściej można spotkać przede wszystkim w podmokłych, ciepłych i wilgotnych miejscach. Rzadko na wysokich konarach, a głównie – na niższych gałęziach czy w trawach.
Jak kleszcze atakują psa?
Kleszcze wyczuwają doskonale potencjalnego żywiciela. Mają do tego specjalne dedykowany narząd zmysłów – aparat Hallera. To on znajduje się w pierwszej parze odnóży i jest wyposażony w termoreceptory, chemoreceptory i mechanoreceptory. Kleszcz więc precyzyjnie wybiera ofiarę po zapachu, ciepłe czy ruchu.
Później z kolei kleszcz podejmuje się wędrówki po sierści i dostaje się coraz bliżej skóry. W efekcie szukając miejsca, by się sprawnie wgryźć. Najczęściej można znaleźć takiego osobnika w miejscach mniej owłosionych – na przykład w okolicach uszu, pach, pachwin czy na brzuchu.
Pies, przeważnie, nie czuje ukąszenia. Przede wszystkim dlatego, że w ślinie kleszcza znajdują się substancje znieczulające. Duży, najedzony kleszcz nie jest już zagrożeniem dla psa, jednak samica składa w międzyczasie jaja, a w efekcie – cykl życia owada zaczyna się na nowo.
Z kolei w miejscu ugryzienia pozostaje niewielka rana, która niedługo później, najczęściej, goi się samoistnie. Może jednak dojść do zakażenia miejscowego, a czasami nawet – rozwoju ropnia. Miejsce to należy więc dezynfekować, mając na uwadze, że przez kilka dni może być zaczerwienione, a skóra – lekko zgrubiała.
💡Ciekawostka💡
Pies, niestety, nie ma objawów, jeśli zostanie ugryziony. Taki precedens nie wywołuje ani świądu, ani pieczenia. Wyjątek stanowią kleszcze, które znajdujemy w okolicy oczu, nosa czy sromu, a więc bardzo delikatnych miejscach. Wówczas pies próbuje na różne sposoby je usunąć. Nierzadko to właśnie właściciel niechcąco znajduje wbitego kleszcza.
Co zrobić, gdy znajdziesz kleszcza u psa?
Oczywiście, usunąć go! I to jak najszybciej! Jednak to spokój i opanowanie Cię uratuje. A także precyzja i szybkość działania. jeśli jednak nie czujesz się na siłach – warto poprosić o pomoc doświadczonego człowieka, lub udać się do lecznicy.
Okazuje się, że wystarczą zaledwie 24 godziny żerowania kleszcza, by pies został zarażony babeszjozą. Wszelkie badania z kolei pokazują, że 48 godzin to wystarczający czas na zarażenie się boreliozą czy anaplazmozą.
💡Ciekawostka💡
Wystarczą zaledwie 4 godziny, by kleszcz zaraził czworonoga wirusem kleszczowego zapalenia mózgu!
Czas żerowania z kolei liczyć już od pierwszego żerowania danego pasożyta. Jeśli więc kleszcz podpił nieco krwi u innego psiaka – wystarczy mniej czasu na zarażenie Twojego pupila.
Jak jednak wyjąć kleszcza u psa? Przede wszystkim nie smaruj tego żadną maścią, ani nie próbuj wyrwać go na siłę czy nożyczkami. Jeśli usuwasz kleszcza pęsetą – chwyć go najbliżej skóry i wykręć, nie urywaj! W efekcie wykręcania kleszcza zgodnie z ruchem wskazówek zegara – kleszcz powinien wyjść w całości sam – razem z główką i odnóżami.
Co ciekawe, na rynku dostępne są dziś też specjalne szczypczyki, pęsety czy kelszczołapki do wyciągania kleszczy. Wszystkie te narzędzia działają na podobnej zasadzie. Istnieją też dodatkowo inne, specjalistyczne sprzęty, z którymi należy zapoznać się przed używaniem.
Miejsce na skórze po usunięciu kleszcza zdezynfekuj i obserwuj! Może być przez kilka dni zaczerwienione i lekko obrzęknięte. Jeśli jednak pozostał fragment kleszcza – postaraj się je wydobyć. To one właśnie w efekcie mogą być przyczyną powstania miejscowego ropnia. W takiej sytuacji trzeba ęc udać się do weterynarza, by to lekarz podjął się wydobycia resztek.
💡Ciekawostka💡
Kleszcz, wbrew powszechnej opinii, nie odrośnie, jeśli w skórze została główka. Należy ją usunąć po to, by nie doszło do ropnego zapalenia skóry.
Jeśli jednak – mimo Twojej szybkiej i sprawnej reakcji – u psa pojawiają się niepokojące objawy chorobowe… Koniecznie zgłoś się do weterynarza! Niektóre choroby odkleszczowe rozwijają się przecież w tempie błyskawiczny,.
Czy można zabezpieczyć psa przed kleszczem?
Czy można uchronić psa przed chorobą odkleszczową, albo – najlepiej – przed zabieraniem pasażerów na gapę?
Okazuje się, że rynek zoologiczny oferuje naprawdę spory wybór w kontekście preparatów o działaniu odstraszającym. Istnieją też inne, alternatywne metody – na przykład ultradźwiękowe czy biomagnetyczne.
ESCCAP (European Scientific Counseul Companion Animal Parasites – Europejska Rada do spraw Parazytoz Zwierząt Towarzyszących) podaje z kolei swoją definicję substancji zwalczających ektopasożyty jako:
Substancje chemiczne opracowane do zastosowania u zwierząt jako środki zwalczające lecznicze, wykorzystywane w celu wyeliminowania występujących infestacji pasożytów zewnętrznych oraz zapobiegania ponownym infestacjom.
Co ciekawe, takie preparaty różnią się składem substancji aktywnych. W efekcie także – długością działania, formą aplikacji, a dodatkowo – ceną. Warto jednak pamiętać, że tak naprawdę każda forma jest dobra, jeśli jest skuteczna. A tego przecież chcemy, prawda?
Czytaj też: DLACZEGO PIES UCIEKA?
KROPLE NA KARK PRZECIW KLESZCZOM
❤️🩹 Działają przede wszystkim kleszczobójczo, ale dodatkowo też odstraszająco.
⏰ Działają już po 24-48 godzinach od aplikacji.
🐶 Można je stosować u psa nie wcześniej niż od 2 miesiąca życia.
💚 Są proste w użyciu. Jak to zrobić? Należy rozchylić włosy, tak by preparat aplikować bezpośrednio na skórę. Nie nakładamy preparatu na sierść, ponieważ nie ma to sensu – koniecznie płyn musi się wchłonąć w skórę, a kolejno do naczyń krwionośnych psa.
💦 3 dni przed aplikacją preparatu i 3 dni po niej nie można zmoczyć psa.
💚 Produkty typu spot-on zawsze dawkujemy według wagi.
OBROŻE NA KLESZCZE
❤️🩹Działają przede wszystkim kleszczobójczo oraz odstraszająco (nie wszystkie).
💰 Dostępne na rynku różnią się ceną – w efekcie różnego składu farmakologicznego, warto na to zwrócić uwagę przy zakupie.
💚 Mają intensywny zapach.
💦 Dostępne są zarówno wodoodporne, jak i niewodoodporne.
⏰ Zaczynają działać 48 godzin po założeniu – po tym czasie substancja czynna przenika do naczyń limfatycznych w skórze psa.
🐶 Działają od 2 do 8 miesięcy, w zależności od rodzaju produktu.
💚 Obroża nie może być zdejmowana, aby była skuteczna. Z kolei jeśli zdejmiemy ją psu nawet na moment i założymy po jakimś czasie, skuteczność będzie ograniczona.
💚 Obroża powinna dość ścisłe przylegać – zbyt luźna z kolei nie daoczekiwanego efektu.
SPRAYE (AEROZOLE) PRZECIW KLESZCZOM
🐶 Sprawdzają się u psów małych.
💚 Są niezbyt wydajne u psów o większych gabarytach.
❤️🩹 Mają prosty skład i działają odstraszająco.
💚 Spryskanie skóry psa i wtarcie w nią preparatu zajmują więcej czasu niż aplikacja kropli spot-on.
⏰ Działają po ok. 24 godzinach od aplikacji.
🐶 Możemy je stosować u szczeniaków już od 4 tygodnia życia i właśnie u pacjentów pediatrycznych najczęściej są wykorzystywane.
💦 Należy pamiętać, że minimum 3 dni przed aplikacją i 3 dni po niej psa nie można zmoczyć.
TABLETKI NA KLESZCZE
⏰ Działają po 24 godzinach od podania, a niektóre natychmiastowo.
💚 Notuje się niską oporność kleszczy na te produkty.
💚 Jednokrotne podanie tabletki zapewnia działanie przez okres 1-3 miesięcy, zależnie od składu konkretnego preparatu.
🐶 Można je stosować powyżej 2 miesiąca życia.
Co ciekawe, wszystkie wymienione produkty i leki przeciwkleszczowe są zarejestrowane i bezpieczne do stosowania u psów oficjalnie. Z kolei każda z dostępnych metod ma swoje plusy i minusy, jak to zwykło bywać. Okazuje się, że, jak możecie się domyślać, nie ma jednego idealnego środka profilaktycznego, który na 100% zapewni ochronę u każdego czworonoga.
Warto jednak pamiętać, by aplikować takie preparaty, żeby minimalizować ryzyko dla psiaka.
SZCZEPIENIA PRZECIWKO CHOROBOM ODKLESZCZOWYM?
Niestety nie ma dostępnych szczepień przeciwko chorobom odkleszczowym. Co prawda, istnieje szczepienie przeciwko boreliozie (Borrelia burgdorfeli). Ono jednak nie zabezpiecza psiaka w pełni, a ogranicza objawy ewentualnej choroby.
Co ciekawe, na pozostałe choroby odkleszczowe, na które mogą zachorować psy w Polsce, czyli na:
- anaplazmozę (Anaplasma platys, Anaplasma phagocytophilum),
- babeszjozę (Babesia canis),
- erlichiozę (Ehrlichia canis), nie ma dostępnych szczepień.
PODSUMOWANIE – kleszcze u psa
Jeśli pies złapał kleszcza, musisz go jak najszybciej wyjąć. Jeśli nie masz doświadczenia i nie potrafisz zrobić tego fachowo – koniecznie udaj się do lekarza weterynarii.
Ten pokaże Ci, jak zrobić to prawidłowo.
💡Ciekawostka💡
Nie wolno takiego kleszcza ciągnąć na siłę, wtedy urwiemy jego odwłok. Nie wolno też smarować go żadnym specyfikiem – sprzyja to wymiotom pasożyta, a co z tym idzie – zwiększa ryzyko zarażenia psa chorobą odkleszczową.
Czytaj też: PIES W MIESZKANIU – JAKA RASA NAJLEPIEJ NADA SIĘ DO MAŁEGO MIESZKANIA?
