Zapalenie dziąseł u kota dotyczy mnóstwa osobników, bo aż ponad 80% kotów w Polsce. To choroba, którą najczęściej diagnozuje się podczas rutynowej kontroli stanu zdrowia pupila. Sam termin odnosi się jedynie do problemu obejmującego dziąsła. Wciąż jednak warto pamiętać, że niektóre choroby u kotów mogą początkowo obejmować tylko tę część jamy ustnej, a później przejść na całość. To bardzo obszerny temat, dotyczący nadmiernego osadu i kamienia nazębnego czy młodzieńczego zapalenia dziąseł, jak i przewlekłego zapalenia limfocytarno-plazmocytarnego.
Nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, marudzenie czy wybrzydzanie nad miską i ocieranie łapami o pysk to tylko niektóre z objawów toczącej się w jamie ustnej choroby.
Jak jednak dbać o kocie zęby i jamę ustną w ogóle? Jak kontrolować stan dziąseł i jak ważny jest ten problem dla całego organizmu? Zobaczcie!
Czytaj też: SEN PSA – ILE POWINIEN SPAĆ TWÓJ PUPIL?
Zapalenie dziąseł u kota – co to jest?
Na początek trochę anatomii – termin choroby przyzębia odnosi się przede wszystkim do zakażeń i zapaleń tkanek przyzębia, a więc dziąseł. Mówi się tutaj w tym kontekście także o więzadłach przyzębia, kości wyrostka zębodołowego i cementu zębowego. Wyróżnia się dodatkowo dwie główne choroby przyzębia:
- zapalenie przyzębia,
- zapalenie dziąseł.
W przypadku kotów przewlekle chorych zapalenie najczęściej dotyczy dziąseł, rzadziej przyzębia. Choroba jednak może dotyczyć całej jamy ustnej, jednak wówczas stan zapalny obejmuje łuki podniebienne, podniebienie twarde i miękkie. Czasami może się zdarzyć też na przykład na języku, wargach czy całym gardle.
Ciekawostka
W jamie ustnej kota codziennie pozostają liczne resztki pokarmowe tworzące osad i na dziąsłach, i na powierzchni zębów. Płytka nazębna tworzona jest nie tylko przez te resztki, ale też skupiska bakterii czy uboczne produkty ich przemiany materii. Jeśli nie zadbasz o regularną higienę jamy ustnej kota – z czasem pojawi się tutaj kamień nazębny, który z kolei będzie uciskał dziąsła. W efekcie tego może doprowadzić do zapalenia, a nawet mechanicznych uszkodzeń dziąseł.
Co ciekawe, w wyniku zapalenia dziąseł może dojść do szeregu poważnych konsekwencji, zarówno miejscowych, jak i ogólnoustrojowych. Do tych pierwszych zaliczamy:
- brak prawidłowej ochrony zębów, a w konsekwencji ich zwiększoną ruchomość w obrębie zębodołów,
- ciężkie zapalenia dziąseł i przyzębia,
- recesję dziąseł,
- odsłonięcie korzeni, a w konsekwencji wypadanie zębów,
- łagodne i umiarkowane krwotoki z dziąseł,
- pojawienie się wydzieliny (surowiczej, ropnej, krwistej śluzowo-ropnej) z nosa i powstanie przetoki ustno-nosowej.
Równocześnie trzeba zaznaczyć, że w wysoko zaawansowanych stanach dochodzi do przewlekłej choroby błony śluzowej nosa. Co ciekawe – mogą pojawić się także takie poważne doświadczenia, jak patologiczne złamania żuchwy lub szczęki.
Ciekawostka
W jamie ustnej znajdują się bakterie fizjologicznie będące jej naturalną florą. Gdy higiena jest niewystarczająca, a płytka nazębna obfita, bakterie namnażają się i może zrodzić się tutaj poważny problem. Przy zapaleniu dziąseł i przyzębia kot podczas oddychania aspiruje drobnoustroje, które mogą przyczynić się z kolei do chorób ogólnoustrojowych.
ZAPALENIE DZIĄSEŁ – RODZAJE
Musisz też pamiętać, że zapalenie dziąseł u kota przyjmuje szereg różnych rodzajów. Jakich?
Zbieranie się płytki nazębnej i kamienia
Zapalenie dziąseł jest powszechne i występuje u kociaków w każdym wieku. Co więcej – ma bardzo zróżnicowane nasilenie. Wyróżnia się przede wszystkim różnymi stopniami zaawansowania.
Łagodne występuje często u kotów w każdym wieku. Co ważne – pojawia się bardzo szybko, gdy tylko zaczyna się tworzyć osad nazębny. Nie stanowi jednak poważnego problemu, najczęściej da się go spokojnie opanować regularną higieną.
Umiarkowane z kolei jest też często, ale płytka nazębna w tym przypadku gromadzi się na zębach. Równocześnie dziąsła stają się bardziej zaczerwienione. Na takim etapie można więc zaobserwować recesję dziąseł. Widoczne mogą być dodatkowo kieszonki dziąsłowe, czyli miejsca, w których dziąsło zaczęło oddzielać się od zęba, zapewniając idealne miejsce do gromadzenia się pokarmu, bakterii czy płytki nazębnej i kamienia. Domowa higiena przynosi tutaj sporo korzyści, zwłaszcza jeśli nie doszło jeszcze do wytworzenia się kamienia nazębnego.
Tymczasem, jeśli chodzi o ciężkie zapalenia – to może być dla kota bardzo bolesne. Ten rodzaj jest powszechny u osobników, które mają wątpliwą przyjemność posiadania dużej płytki nazębnej i kamienia nazębnego na zębach. Widoczna jest już wyraźnie recesja dziąseł oraz pojawiają się w międzyczasie kieszonki dziąsłowe. One z kolei są zwykle głębsze, niż w przypadku zapalenia umiarkowanego. Tutaj już kociak wymaga znieczulenia ogólnego, by przeprowadzić profesjonalny zabieg periodontologiczny.
Ciekawostka
Zapalenie przyzębia zdarza się zdecydowanie rzadziej i występuje głównie u starszych kotów. Dziąsła są przeważnie bardzo zaognione i zaczerwienione.
Młodzieńcze przerostowe zapalenie dziąseł u kotów
Ten rodzaj zapalenia dziąseł występuje u kotów około 6-8 miesiąca życia, gdy już pojawiły się już zęby stałe. Dziąsła ulegają zapaleniu, zaczerwienieniu czy obrzękowi.
Jeśli z kolei chodzi o przyczyny – te nie są do końca znane. Najpewniej, pojawia się tu szereg czynników, w tym na przykład nosicielstwo wirusa FELV, FIV czy FHV. Uważa się też dodatkowo, że choroba wynikać może z nadmiernej reakcji układu immunologicznego. Wśród przyczyn wymienia się też osad nazębny. Koty rasowe z kolei, przede wszystkim te ras orientalnych, mają predyspozycje do pojawienia się choroby.
Przewlekłe zapalenie jamy ustnej i dziąseł
Choroba nazywana zespołem gingivitis-stomatisis czy limfocytarno-plazmocytarnym zapaleniem dziąseł to najpoważniejsza ze wszystkich. Dotyczy kotów w każdym wieku, każdej rasy i płci. Literatura, co ciekawe, podaje, że predyspozycje mają najczęściej osobniki między 2-8 rokiem życia. Choroba, jak wspomniałam, może jednak przebiegać tylko z miejscowymi objawami zapalenia dziąseł i błony śluzowej. Najczęściej w okolicy zębów przedtrzonowych i trzonowych. Choroba ma podłoże wieloczynnikowe. Do jej rozwoju z kolei przyczyniają się na przykład obecność płytki i osadu nazębnego, bakterii w jamie ustnej czy nosicielstwo innych osób.
Co ciekawe, koty chorujące przewlekle na FIV, FELV czy FHV w efekcie występującej u niej immunosupresji są podatne bardziej na pojawienie się przewlekłego zapalenia jamy ustnej i dziąseł.
Pierwszoplanową rolę w przebiegu niektórych ciężkich zapaleń dziąseł ma FCV. Nie ma jednak podanej jedno dokładnej przebiegu choroby, niektórzy specjaliści podkreślają, że być może jest to raczej powikłanie choroby, niźli jego przyczyny.
Czytaj też: PRZEWÓD POKARMOWY PSA – KIEDY ZACZYNAJĄ SIĘ PROBLEMY?
Zapalenie dziąseł u kota – jakie są objawy?
Objawy zapalenia mogą być w kilku kategoriach definiowane – o słabych do mocno zaawansowanych. Wszystko zależy od stopnia rozwoju choroby, długości jej trwania i wrażliwości kota. Zapalenie dziąseł i ból z tym związany na początku są dobrze kamuflowane przez kociaki. Z kolei najczęściej problem zaczyna być widoczny w międzyczasie spożywania posiłków. Sporadycznie wybrzydzanie przy karmie wiązane jest często z preferencjami kota, ale nie zawsze tak jest. Rzadko łączy się to z chorobą toczącą się w jamie ustnej.
Z kolei do najczęstszych objawów zapalenia dziąseł należą:
- zmienny apetyt,
- brak apetytu,
- ból,
- ślinienie się,
- krwawienie z jamy ustnej,
- przerywanie posiłku,
- wycofanie społeczne,
- ograniczona samopielęgnacja,
- utrata masy ciała, wychudzenie, odwodnienie.
ZAPALENIE DZIĄSEŁ – DIAGNOSTYKA
Często omawiana choroba jest diagnozowana w międzyczasie kontrolnych wizyt w gabinecie weterynaryjnym. Ku zdziwieniu właściciela, który zupełnie nie podejrzewał, że kot może być na coś chory. Kociaki doskonale maskują objawy, nie pokazują ani bólu, ani dyskomfortu. Stąd bardzo trudno wykryć takie zapalenie.
Diagnostyka zapalenia jamy ustnej i dziąseł u kotów polega przede wszystkim na oględzinach. Mowa o zaglądaniu do pyszczka kota nie znieczulonego. Jeśli kot szaleje i przejawia teraz agresję – może to być moment zastanowienia. Z kolei pełna diagnoza stawiana jest po zbadaniu pacjenta w sedacji czy lekkim znieczuleniu
Dodatkowo należy wykonać także badania krwi – morfologię i biochemię, czy testy w kierunku FIV i FELV.
ZAPALENIE Dziąseł – LECZENIE
W przypadku młodzieńczego zapalenia jamy ustnej leczenie opiera się przede wszystkim na wykonaniu zabiegu periodontologicznego. Mowa o skalingu i polerowaniu szkliwa, a później – regularnej higienie jamy ustnej, by ograniczyć odkładanie płytki nazębnej. Czasami ważne jest także zastosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Sporą rolę odgrywają też miejscowe preparaty poprawiające kondycję dziąseł i środki o działaniu przeciwbakteryjnym.
Celem leczenia są:
- zniesienie bólu pacjenta;
- zmniejszenie odpowiedzi immunologicznej;
- zmniejszenie odczynu zapalnego i usunięcie czynników zapalnych;
- zapobieganie gromadzeniu się płytki nazębnej, czyli codzienne dbanie o higienę jamy ustnej.
Co ciekawe zabiegiem kluczowym w leczeniu chorób dziąseł i jamy ustnej u kotów jest całkowita lub częściowa ekstrakcja. Usunięcie zębów to postępowanie inne, niż w kontekście podobnie przebiegających chorób u psów czy u ludzi. To najlepsze rozwiązanie, szczególnie w przebiegu zaawansowanego. Usunięcie kotu zębów pozbawia go czynnika stymulującego stan zapalny.
Sama ekstrakcja zębów może być podzielona na 2 czy 3 zabiegi. Równocześnie trzeba zaznaczyć, że niekiedy wykonywana jest od razu całkowicie.
Istnieją także wzmianki o stosowaniu terapii komórkami macierzystymi, ale odpowiedź kotów na tę metodę zależna jest od rodzaju odpowiedzi immunologicznej.
W leczeniu stosowane są także miejscowe preparaty, np. pasty czy aerozole zawierające chlorheksydynę – substancję o działaniu antyseptycznym – oraz laktoferynę – związek o działaniu bakteriostatycznym i immunomodulującym.
Zapalenie dziąseł to poważna sprawa, której nie możesz bagatelizować. U podstawy problemu notuje się zbieranie się osadu i płytki nazębnej. Z kolei stan zapalny dziąseł i kamień nazębny są wskazaniem do zabiegu stomatologicznego (skalingu), oraz późniejszej regularnej higieny jamy ustnej w domu.
Drobne zmiany w zachowaniu mogą więc być objawem poważnej choroby, pamiętaj, że nie możesz być na to ślepym. Choroby dziąseł i nadmiar kamienia nazębnego to nie problem kosmetyczny, a zdrowotny!
